ارزیابی یک سال فیلترینگ تلگرام

هیچ آمار رسمی در مورد تعداد کاربران ایرانی تلگرام توسط این پیام‌رسان منتشر نشده است.

 عبدالصمد خرم‌آبادی معاون وقت دادستان کل کشور در امور فضای مجازی، در تابستان سال گذشته گفت: «بر اساس آماری که مرکز ملی فضای مجازی در تاریخ نوزدهم تیر ماه ۱۳۹۷ اعلام کرده، تعداد ۳۰ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر از طریق فیلترشکن‌های هاتگرام و تلگرام طلایی فیلتر تلگرام را دور می‌زنند»!

اخیراً در اردیبهشت امسال،  جانشین عبدالصمد خرم‌آبادی ، در مصاحبه‌ای عنوان کرده که ۳۰ تا ۳۵ میلیون کاربر ایرانی از پوسته‌های غیررسمی تلگرام استفاده می‌کنند. وزیر ارتباطات هم در توئیتی خبر داده است که تعداد پوسته‌های غیررسمی تلگرام که کاربران از طریق آنها به این پیام‌رسان وصل می‌شوند، ۱۲۷ مورد است!

طبق یک نظرسنجی ملی که توسط ایسپا در اسفند سال ۹۷ انجام شده،  ۵۵.۹ درصد مردم ایران همچنان از تلگرام استفاده می‌کنند. طبق این نظرسنجی، شمار کاربران فعالِ ایرانیِ تلگرام، ۲۳ برابر کاربران فعال پیام‌رسان سروش است. این نظرسنجی به ما می‌گوید که تنها ۲.۴ درصد مردم کشور از پیام‌رسان سروش استفاده می‌کنند. فراموش نباید کرد که پیام‌رسان سروش در میان پیام‌رسان‌های ایرانی بیشترین تعداد کابران ثبت‌نامی را دارد و این آمار بدان معناست که سیاست فیلترینگ تلگرام، به‌صورت قطعی شکست خورده است.

جمیع جوانب را که در نظر بگیریم به این نتیجه می‌رسیم که تعداد کاربران فعال ایرانی تلگرام در حال حاضر بین ۴۰ تا ۴۵ میلیون نفر است. این برآورد با نظرسنجی ایسپا که می‌گوید ۵۵.۹ درصد مردم ایران همچنان از تلگرام استفاده می‌کنند، همخوانی دارند. گذشته از این، برآورد ۴۰ تا ۴۵ میلیون کاربر فعالِ ایرانی تلگرام، با اظهارات برخی مسئولین که خبر از کاربرانِ چندده میلیونی پوسته‌های غیررسمی تلگرام می دهند نیز همخوانی دارد.

بررسی‌های ما نشان می‌دهد که تعداد کاربرانی که در پیام‌رسان «سروش» ثبت‌نام کرده‌اند، احتمالاً در حال حاضر حدود ۶ میلیون کاربر باشد. تعداد کاربران ثبت‌نامی در پیام‌رسان «بله» حدود ۳ میلیون کاربر، پیام‌رسان «ایتا» حدود ۲ میلیون کاربر و پیام‌رسان‌های «گپ» و «آی‌گپ» حدود ۶۰۰ هزار کاربر است. نکته مهم این است که این ارقام، تعداد کاربران ثبت‌نامی (یعنی کاربران فعال و غیرفعال) این پیام‌رسان‌ها را نشان می‌دهد و احتمالاً از این تعداد، تنها حدود یک‌سوم آنها در پیام‌رسان‌های ایرانی فعال باشند. بر این اساس، برآورد می‌شود که تعداد کاربران فعال ایرانی پیام‌رسان سروش، در حال حاضر چیزی حدود ۲ میلیون کاربر باشد. این برآورد، با نظرسنجی اسفندماه ایسپا که می‌گوید تنها ۲.۴ درصد مردم ایران از پیام‌رسان سروش استفاده می‌کنند، همخوانی دارد.

نتیجه آنکه سیاست فیلترینگ تلگرام باعث نشد تا کاربران ایرانی به سمت استفاده از پیام‌رسان‌های بومی سوق یابند. در واقع، کاربران ایرانی تلگرام یا به دلیل قابلیت‌های پایین پیام‌رسان‌های ایرانی یا به دلیل بی‌اعتمادی به این پیام‌رسان‌ها و بی‌اعتمادی به سیاست فیلترینگ، تن به کوچ اجباری به پیام‌رسان‌های داخلی ندادند و به طرق مختلف سعی کردند همچنان از تلگرام استفاده کنند. ایسنا