هرچند حادثه غرق شدن مهاجرین افغان توسط هیأت‌های دیپلماتیک کابل – تهران در حال بررسی است، اما کمیسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان تایید کرد که نیروهای مرزی ایران مهاجرین افغان را پس از شکنجه به رودخانه هریرود انداختند که در میان آنها کودکان نیز شامل بودند
به نوشته العربیه، کمیسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان چهارشنبه 27 مه 2020 با اعلام نتایج تحقیق‌اش در این مورد در گزارشی نوشت، مهاجرین افغان که قربانی این حادثه شدند بین 12 تا 40 سال سن داشتن
در این گزارش آمده: «اتباع افغانستان پس از اینکه از دریا عبور کردند و وارد خاک ایران شدند، توسط نیروهای مرزی ایران مجبور شدند بدون امکانات (کشتی، جلقه نجات یا امکانات دیگر) از رودخانه هریرود عبور کنند، و این سبب شد که شماری از آنها نتوانند عبور کنند و در رودخانه غرق شدند».
کمیسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان اعلام کرد: «بیشتر نجات‌یافتگان در مصاحبه‌هایی با ما گفتند که توسط نیروهای مرزی ایران دستگیر و به پاسگاه مرزی ابراهیم‌خانی (واقع در قریه «دهستان» جنت‌آباد) منتقل شده‌اند. دراین پاسگاه آنها توسط نیروهای مرزی ایران شکنجه و لت‌و‌کوب شده، سپس مجبور به عبور از رودخانه هریرود شده‌اند که براثر آن، شماری از این مهاجران در آب غرق شده‌اند. سن قربانیان و نجات‌یافتگان این رویداد از دوازده تا چهل‌ساله متفاوت بوده است. هم‌چنین تمامی آنها مرد بوده‌اند و هیچ زنی بین آنها نبوده است».
در این گزارش آمده، شمار مجموع مهاجرین افغان 46 نفر بودند که 10 نفر در این حادثه جان باختند، 15 نفر مفقود هستند و 21 نفر دیگر خود شان را نجات دادند.
کمیسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان از سازمان ملل‌متحد و جامعه بین‌المللی خواسته برای اطمینان کامل از تأمین عدالت، از تحقیقات حادثه غرق مهاجرین افغان در مرز ایران نظارت کنند.
این کمیسیون تاکید کرده که تحقیقات در این مورد باید عادلانه و غیرسیاسی صورت گیرد و برای قربانیان و آسیب‌دیدگان این رویداد غرامت پرداخت شود.
هیأت دیپلماتیک ایرانی به ریاست محسن بهاروند معاون وزارت امور خارجه ایران برای بررسی حادثه غرق مهاجرین افغان سه‌شنبه 26 مه وارد کابل شد در دیدار با مقام‌های افغان حادثه غرق شدن مهاجرین افغان را شدیداً محکوم کرد و از وقوع آن ابراز تأسف نمود.
محسن بهاروند پس از سفر به کابل چهارشنبه 27 مه در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا گفت: «مرزبانان و دیپلمات‌های ما تحقیقات جدی در باره اتفاقی که 13 اردیبهشت ماه در مرز افغانستان و ایران نزدیک رودخانه هریرود افتاده بود، انجام دادند. تحقیقات ما دال بر این است که به هیچ وجه، مرزبانان ایرانی دخالتی در این کار نداشته‌اند».
بهاروند ادامه داد: «ما در سه مورد با برادران افغان خود توافق کردیم. نخست مدارکی را که افغان‌ها در این مصاحبه‌ها ضبط کرده اند، بررسی کنیم. اگر از نظر ما نیز مشخص شد که مدرک دال بر تخلف است، ما آن را به مراجع مربوطه خواهیم سپرد که مورد رسیدگی قرار گیرد. در مرحله دوم همکاری مشترکی خواهیم کرد که در آینده جلو این اتفاقات گرفته شود. به این معنی که جلو قاچاق انسان و ترددهای غیرقانونی را بگیریم و سپس در مرحله سوم سعی می‌کنیم تردد اتباع افغانستان به جمهوری اسلامی ایران را به شکل قانونی در آوریم».
گفتنی است که برخی از مهاجرین افغان برگشته از مرز ایران مدعی‌اند که مرزبانان ایرانی 50 تن از کارگران افغان را بعد از شکنجه و دشنام به رودخانه هریرود انداختند.
هرچند هیأت‌های دیپلماتیک کابل – تهران به‌گونه مشترک این حادثه را بررسی می‌کنند، اما مقام‌های ایرانی همواره این حادثه را رد کرده می‌گویند، این یک ماجرای «دروغ» و ساختگی است.
