اینکه در سالهای اخیر «ایران بیشترین شتاب را در تولید مقالات علمی در دنیا داشته» به گوش بسیاریمان آشناست، اما کمتر میدانیم که در کنار این گزاره افتخارآفرین و غرور برانگیز، یک گزاره ناخوب هم از جامعه علمی ایران در این سالها به ثبت رسیده است.
آن گونه که مجله نیچر (Nature) در فوریه ۲۰۱۸ گزارش داده، ایران از لحاظ مقالات نمایه شده در پایگاه استنادی اسکوپوس بین سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳، بیشترین شتاب را در تولید مقالات علمی در دنیا داشته است، با این حال در جمله بعد این گزارش آمده که به رغم افزایش تعداد مقالات، سوالاتی پیرامون رعایت اخلاق پژوهشی درباره مقالات منتشر شده از ایران وجود دارد.
کدام سوالات؟ همان ابهاماتی که موجب شده ایرانیان بیشترین مقالات برگشتی را در جهان داشته باشند. آماری نگران کننده که برای هفدهمین کشور در رتبه بندی جهانی کشورها از منظر تولید مقالات، بسیار نامطلوب به نظر میرسد، به ویژه اگر درباره کشوری مطرح شود که از منظر شتاب تولید مقالات، مقام نخست جهان را به خود اختصاص داده است.
مقالاتی که مدتیست پیرو راه افتادن یک پویش ویژه در جهان، در مسیر آشکارسازی به عموم جهانیان قرار میگیرند (به همراه دلایل برگشت مقاله، منتشر میشوند تا هم مقاله از دایره علم خارج شود و هم همگان علت آن را بدانند که عدم رعایت اخلاق پژوهشی بوده یا تقلب یا…) و آن گونه که مجله Science به تازگی گزارش کرده، از ۱۸ هزار مقاله ری ترکت شده در سایت “ری ترکشن واچ”، ایران بالاترین نرخ را داشته است: «به ازای هر ۱۰ هزار مقاله منتشر شده از ایران، ۱۴ مقاله “ری ترکت” شده است.» تابناک