عفو بین‌الملل در گزارش سالانه خود به وضعیت حقوق بشر در ۱۵۹ کشور جهان پرداخت. در این گزارش به بیش از صد کشور به خاطر نقض حقوق پایه‌ای شهروندان انتقاد شده است. ایران یکی از بزرگترین ناقضان حقوق‌بشر به شمار می‌آید.
کارنامه جمهوری اسلامی در گزارش ۲۰۱۳ عفو بین‌الملل بیانگر موارد فراوانی از نقض منظم حقوق‌بشر در ایران است. عفو بین‌الملل در گزارش خود به “محدودیت آزادی بیان، تشکل و گردهمایی”، “دستگیری‌های خودسرانه”، “افزایش فشار بر مدافعان حقوق‌بشر”، “اعمال شکنجه و بدرفتاری با زندانیان”، “تبعیض علیه زنان و اقلیت‌های قومی و مذهبی” و “مجازات اعدام” در ایران پرداخته است.
در این گزارش آمده است: « مسئولان ایجاد محدودیت‌های شدید برای آزادی بیان، تشکل و گردهمایی را ادامه دادند. مخالفان و مدافعان حقوق بشر، شامل مدافعان حقوق اقلیت‌ها و حقوق زنان، خودسرانه دستگیر شدند، در انزوای کامل در حبس ماندند، پس از محاکمه ناعادلانه زندانی و نیز از سفر به خارج منع شدند. تعداد زیادی زندانی عقیدتی و سیاسی در زندان به سر می برند. شکنجه و بدرفتاری‌های دیگر رایج و از مجازات معاف است. زنان، اقلیت‌های دینی و قومی، و دگرباشان جنسی در قانون و عمل مورد تبعیض قرار می‌گیرند. مجازات‌های قضایی ظالمانه شلاق و قطع عضو هنوز به کار می‌رود.»
عفو بین‌الملل پیرامون ادامه محدودیت در عرصه “آزادی بیان، تشکل و گردهمایی” به دستگیری روزنامه‌نگاران اشاره کرده و “کنترل اینترنت و شنود منظم گفت‌وگوهای تلفنی” را مصداق بارز این گونه محدودیت‌ها دانسته است.
دستگیری فعالان دانشجویی، زنان، کارگران و دیگر فعالان حقوق‌بشری و سیاسی به منظور مقابله با مخالفان همچنان در دستور کار نیروهای امنیتی ایران بوده است. به گفته عفو بین‌الملل ده‌ها نفر از مخالفان در ارتباط با اعتراض‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱ همچنان در بازداشت به سر می‌برند. این گزارش تصریح می‌کند که در سال ۲۰۱۲ “رهبران مخالف، مهدی کروبی و میرحسین موسوی و همسر او زهرا رهنورد در حبس خانگی که بدون حکم در فوریه ۲۰۱۱ آغاز شده، باقی ماندند.”
عفو بین‌الملل در هر زمینه‌‌ای با ذکر نام افراد و نمونه‌های مشخص به مستندسازی تخلفات حقوق‌بشری در ایران دست زده است. از مرگ ستار بهشتی، وبلاگ‌نویس زندانی تا حبس وکلای دادگستری همچون نسرین ستوده، محمدعلی دادخواه، عبدالفتاح سلطانی و محمد سیف‌زاده، همگی از جمله موارد سرکوب مدافعان حقوق‌بشر نام برده شده است.
تبعیض نسبت به اقلیت‌های قومی و مذهبی
بنا به گزارش عفو بین‌الملل در سال ۲۰۱۲ «اقلیت های قومی، شامل عرب‌های اهوازی، آذربایجانی‌ها، بلوچ‌ها، کُردها و ترکمن‌ها، در قانون و عمل مورد تبعیض قرار گرفتند و از دسترسی به اشتغال، آموزش و دیگر حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برابر با ایرانیان دیگر محروم شدند. استفاده از زبان‌های اقلیت در ادارات دولتی و برای تدریس در مدارس ممنوع بود و فعالانی که برای حقوق اقلیت‌ها مبارزه می‌کردند با تهدید رسمی، دستگیری و زندان روبرو شدند.»
جمهوری اسلامی ایران در سال گذشته به اعمال “تبعیض علیه اقلیت‌های غیرشیعه، شامل گروه‌های مسلمان، روحانیون شیعه مخالف، اعضای سلسله‌های دراویش و اهل حق و بعضی اقلیت‌های دیگر دینی و انجمن‌های فلسفی شامل نوکیشانی که از اسلام به مسیحیت گرویده‌اند” ادامه داد.
چگونگی مجازات اعدام در کشورهای مختلف جهان
بنا به ارزیابی عفو بین‌الملل “آزار و اذیت بهاییان در ایران تشدید شد و مسئولان و رسانه‌های دولتی به طور علنی بهاییان را شر و خبیث جلوه دادند.” در سال گذشته “حدود ۱۷۷ بهایی به خاطر اعتقادشان” بازداشت شدند.
“مجازات‌های ظالمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز”
در گزارش عفو بین‌الملل آمده است که در سال گذشته در ایران صدها نفر اعدام شدند. منابع دولتی اجرای ۳۱۴ مورد اعدام را تایید کرده‌اند، اما منابع غیررسمی می‌گویند که حداقل ۲۳۰ اعدام دیگر به شکل پنهانی صورت گرفته است. عفو بین‌الملل تاکید می‌کند که “رقم واقعی ممکن است بسیار بیشتر و بالاتر از ۶۰۰ مورد باشد.”
در سال گذشته میلادی دست‌کم ۶۳ مورد اعدام در انظار عمومی انجام شد. از اعدام‌های رسمی تایید شده ۷۱ درصد به خاطر جرایم مواد مخدر و در پی “محاکمه‌های ناعادلانه” صورت گرفته است.
به گفته عفو بین‌الملل برخی از این افراد اعدامی یا محکوم به اعدام ماه‌ها بدون دسترسی به وکیل در سلول انفرادی به سر برده‌اند.
عفو بین‌الملل در گزارش خود تصریح کرد که جمهوری اسلامی از سال ۱۹۷۹ اجازه دیدار از ایران را به نمایندگان این سازمان نداده و دولتمردان این کشور به ندرت به نامه‌های عفو بین‌الملل واکنش نشان داده‌اند.
