حسین موسویان، دیپلمات و مذاکره‌کننده هسته‌ای سابق رژیم که جاسوس هم نام گرفته بود و از همکاران دولت روحانی بود و هم‌اکنون هم علیرغم تظاهرات و اعتراضات شهروندان امریکایی حضور ان همچنان در دانشگاه پرینستون ادامه دارد در گفتگویی با اعتماد انلاین نظرات خود را در مورد برجام مطرح میکند.
وی معتقد است که از همان زمان که وی در وزارت خارجه و شورای ا منیت رژیم کار میکرد این بحث بود که حاکمیت میگفت استراتژی «اروپای منهای امریکا» فوق‌العاده برای ما مهم و تعیین‌کننده است. من و سایر سفرا با تمام ظرفیت و قوا هر کاری که در عالم دیپلماسی ممکن بود انجام دادیم تا شاید بتوانیم استراتژی «اروپای منهای امریکا» را تحقق ببخشیم اما شکست خوردیم. ما از همان زمان باید متوجه می‌شدیم که تفکر یا توقع «اروپای منهای امریکا» بیهوده و یک توهم است.
نکته بعدی: برابری میان امریکا و اروپا وجود ندارد. امریکا فوق‌العاده قدرتمندتر از اروپا و اروپا در واقع پیرو ایالات متحده است. همه دنیا متوجه آن شده‌اند و ما هم باید این واقعیت را می‌پذیرفتیم. ما نباید توقع خود را بر پایه و مبنای توهم بگذاریم. واقعیت این است که اروپا در قد و اندازه ایستادگی در برابر امریکا نیست و نهایتا وقتی امریکا تصمیم بگیرد اروپا تبعیت میکند.
نکته سوم این است که چرا ما دائما از بدعهدی اروپا صحبت می‌کنیم؟ چین 70 تا 80 درصد از روابط اقتصادی خود با ما را کاهش داد. اگر اروپایی‌ها 100 درصد روابط اقتصادی خود با ما را کاهش دادند و تسلیم تحریم‌های امریکا شدند، چین و روسیه 80 درصد رابطه اقتصادی خود را کاهش داده .ما باید این واقعیت را بپذیریم: زمانی که امریکا تحریم یک‌جانبه اعمال میکند همه کشورها در یک کفه ترازو روابط خود با امریکا و در کفه دیگر روابط با ایران را قرار می‌دهند. چرا چین باید روابط چند صد میلیارد دلاری خود با امریکا را به خاطر 2 یا 3 میلیارد دلار روابط تجاری با ایران قطع کند؟ ما باید توهم را کنار گذاشته و سیاست خود را بر اساس واقعیت تنظیم کنیم.
مجموعه حاکمیت در سال پایانی دولت احمدی‌نژاد (بخوانید خامنه ای) تصمیم به مذاکرات مستقیم با ایالات متحده گرفت. در کمتر از یک سال بعد از مذاکرات محرمانه عمان با امریکا در پاییز سال 1391 تا پاییز سال 1392، اصول اولیه برجام میان ایران و 1+5 توافق شد. ما این واقعیت را نمی‌توانیم کتمان کنیم که ما 10 سال مذاکره با 5 قدرت جهانی منهای امریکا داشتیم و به جایی نرسیدیم اما زمانی که یک سال با امریکا مذاکره مستقیم داشتیم و با امریکا به توافق رسیدیم 5 قدرت دیگر هم همراه شدند. این تاریخ را نمی‌توانیم تغییر بدهیم.
مساله دیگر این است که با توجه به شناختی که من از امریکا دارم امریکایی‌ها اگر بخواهند امتیاز خاصی به ایران بدهند به واسطه نمی‌دهند. این نکته مهمی است که مسوولان ایران باید به آن فکر کنند. علت اینکه در 10 سال مذاکره ایران با اروپا، چین و روسیه، امریکا غنی‌سازی ایران را نمی‌پذیرفت برای این بود که آنها می‌خواستند اگر روزی بنا به پذیرش آن شد، خود امریکا مستقیما آن را به ایران بدهد و نه با واسطه.
وی اشاره میکند: توافق خوب یعنی اجرای کامل و بدون نقص و تبعیض برجام. ما تجربه اجرای برجام در دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما را داریم. ما انوقت هم با مشکل تحریم‌های اولیه امریکا روبه‌رو شدیم. تحریم‌های اولیه تحریم‌های قبل از بحران هسته‌ای است که از ابتدای انقلاب اسلامی توسط دولت‌های متفاوت امریکا یا کنگره این کشور به دلیل مسائلی چون حقوق بشر، تروریسم یا دیگر اختلاف‌ها با ایران وضع شده‌اند. لذا در ابتدای اجرای برجام در دوره اوباما هم ما شاهد به وجود آمدن چنین اصطکاکی بودیم. سایر کشورها یا کمپانی‌های غیر امریکایی هنگام کار با ایران می‌ترسیدند که فردا دادگاهی در امریکا با استناد به تحریم‌های اولیه آن شرکت یا کشور را مجازات کند. برهمین اساس است که من همیشه می‌گویم برجام در دوره اوباما هم به‌رغم اینکه اراده اوباما اجرای توافق بود اما کامل و به درستی از سوی امریکا اجرا نشد.
دونالد ترامپ 1500 تحریم علیه ایران تصویب کرد که نیمی از آن – حدود 700 مورد- هسته‌ای و مابقی غیر هسته‌ای و به دلیل ادعاهایی چون تروریسم، حقوق بشر، توانمندی موشکی یا فعالیت منطقه‌ای ایران است.
تیم مذاکره‌کننده امریکا می‌گوید می‌تواند صرفا تحریم‌های هسته‌ای را بردارد و یکی از چالش‌ها در مذاکرات این موضع است. طرف ایرانی می‌گوید تمام تحریم‌های دوره ترامپ باید برداشته شوند. م اما من شک دارم که در عمل برای دولت بایدن چنین کاری امکان‌پذیر باشد.
مجموعه ای از تحریم‌های متنوع و متعدد است که فراهسته‌ای است.ایران اعلام کرده که ما غیر از هسته‌ای درباره هیچ موضوعی مذاکره نمی‌کنیم. بنابراین در عمل به اینجا می‌رسیم که فقط تحریم‌های هسته‌ای در چارچوب برجام باید برداشته شوند و اینکه ما بگوییم همه تحریم‌های فراهسته‌ای هم باید برداشته شوند، عملا اتفاق نخواهد افتاد.
دولت های امریکا در هیچ مقطعی برجام را به صورت کامل و بی‌نقص اجرا نخواهد کرد و علت آن هم این است که مساله ما با امریکا فقط هسته‌ای نیست. حقوق بشر، تروریسم، تسلیحات کشتار جمعی و… داریم.
ما باید از این فکر بیرون بیاییم که همه حل و فصل مشکلات ما در حوزه رابطه خارجی همگی به یک موضوع و آن هم برجام و هسته‌ای منحصر و حل شود. بله برجام خیلی تعیین‌کننده است اما تک موضوعی است. ما باید درباره روابط با کشورهای همسایه در حوزه خلیج فارس فکر اساسی بکنیم.
امضای قراردادهای استراتژیک 20 ساله چند صدمیلیارد دلاری خیلی عالی، اما این را بدانیم که زمانی که خصومت میان ما و امریکا به اوج خود می‌رسد، آن قراردادهای استراتژیک با سایرین هم قابل اجرای کامل نیست.
عراق هم که متحد ما و 60 درصد جمعیت آن شیعه است باز هم در خاک ایران پیشنهاد مذاکره مستقیم ایران با امریکا را مطرح میکند یا تلاش میکند ایران و عربستان را پای میز مذاکره بنشاند.
چین سال‌ها قبل موشک‌هایی با برد 3500 تا 5 هزار کیلومتر به عربستان داد و این نکته تازه‌ای نیست. برد موشک‌های ایران 2000 کیلومتر است، اما عربستان سال‌ها قبل موشک‌هایی دریافت کرده که برد آنها 3500 تا 5000 کیلومتر است و این موشک‌ها چینی هستند و اسناد آن هم در رسانه‌های متفاوت منتشر شده است.
چکیده گفت‌وگو با سیدحسین موسویان
– برای روابط خارجی باید فکر اساسی کرد
– آمریکا امتیاز را با واسطه به ایران نمی‌دهد
– استراتژی «اروپای منهای آمریکا» شکست خورده است
– توافق خوب یعنی اجرای کامل و بدون نقص و تبعیض برجام
– هیچ کشوری چه در بلوک شرق و چه در غرب به تعهدات برجامی خود عمل نکرد
– کفه رابطه هر کشور مهمی در رابطه با آمریکا فوق‌العاده سنگین‌تر از رابطه با ایران است
– سایر کشورها دنبال منافع ملی ایران نیستند بلکه منافع ملی خود را جست‌وجو می‌کنند
– باید توهم را کنار گذاشته و سیاست خود را بر اساس واقعیت تنظیم کنیم
– ایران هیچ لابی قدرتمندی در آمریکا ندارد
– ما ده سال مذاکره با 5 قدرت جهانی منهای آمریکا داشتیم و به جایی نرسیدیم اما زمانی که یک سال با آمریکا مذاکره مستقیم داشتیم و با آمریکا به توافق رسیدیم 5 قدرت دیگر هم همراه شدند
– علت اینکه در ده سال مذاکره ایران با اروپا، چین و روسیه، آمریکا غنی‌سازی ایران را نمی‌پذیرفت برای این بود که آنها می‌خواستند اگر روزی بنا به پذیرش آن شد، خود آمریکا مستقیما آن را به ایران بدهد و نه با واسطه
– تاکید بر اینکه آمریکا باید مشکل اصطکاک تحریم‌های اولیه با اجرای برجام را حل کند موضع درستی است، اما من شک دارم که در عمل برای دولت بایدن چنین کاری امکان‌پذیر باشد
– در آمریکا هیچ دولتی در هیچ مقطعی برجام را به صورت کامل و بی‌نقص اجرا نخواهد کرد و علت آن هم این است که مساله ما با آمریکا فقط هسته‌ای نیست
– میزان استفاده از توان و ظرفیت ایرانی‌ها توسط دولت و حکومت جمهوری اسلامی زیر صفر است
– کره شمالی ایران را انتخاب میکند چون رابطه‌ای با آمریکا ندارد. سوریه در شرایط فعلی ایران را انتخاب میکند، چون رابطه‌ای با آمریکا ندارد
– برد موشک‌های ایران 2000 کیلومتر است، اما عربستان سال‌ها قبل موشک‌هایی از چین دریافت کرده که برد آنها 3500 تا 5000 کیلومتر است
