یک روز پیش از آغاز مذاکرات رژیم با 5+1 در اتریش، کارشناسان سازمان ملل متحد طی یک افشاگری تصریح کردند که ایران روش‌های «فریبکارانه‌ای» را برای دور زدن تحریم‌های بین‌المللی به کار گرفته و از این شیوه‌ها برای تامین بخشی از تجهیزات تاسیسات هسته‌ای خود استفاده کرده است.
خبرگزاری رویترز روز دوشنبه ( ۲۲ اردیبهشت /۱۲ مه) گزارش هیئت ناظر بر تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را منتشر کرد که در آن به برخی فعالیت‌های ایران برای دور زدن تحریم‌ها اشاره شده است.
رادیو دویچه وله آلمان در این رابطه طی گزارشی گفت: آخرین گزارش این هیئت تصریح می‌کند که به نظر می‌رسد تلاش ایران برای تهیه غیرقانونی تجهیزات مورد نیاز برای برنامه مناقشه برانگیز هسته‌ای و موشکی این کشور هم‌زمان با انجام توافقات اخیر، کاهش یافته است. در همین حال این گزارش که در آستانه دور تازه‌ای از مذاکرات ایران و شش کشور قدرتمند جهان در وین، منتشر شده، می‌افزاید که دلیل این کاهش ممکن است ناشی از تجربه بیشتری ایران در فریب نهادهای امنیتی و نظارتی غربی باشد. یک نمونه از پنهان‌کاری نسبت داده شده به ایران، مخفی کردن مجموعه‌ای از لوله‌های تیتانیوم در داخل یک محموله لوله‌های فولادی است که از چین به مقصد شرکتی در خیابان ولی عصر تهران ارسال شده است.
به نوشته رویترز این گزارش حاوی عکسی است که ده لوله تیتانیوم را نشان می‌دهد که در داخل لوله‌های فولادی چسبانده شده‌اند. گروه ناظر با اشاره به اینکه تحقیقات در این مورد ادامه دارد، جزئیاتی درباره موارد استفاده این لوله‌های تیتانیوم در برنامه‌ی هسته‌ای ایران ارائه نکرده است.
کارشناسان سازمان ملل به دولت‌ها توصیه می‌کنند که باید نظارت بیشتری بر شرکت‌های ارسال کننده کالا اعمال کنند که غالباً همچنین نقش سفارش دهنده محموله‌ها ارسالی به مقصد ایران را دارند. در حالی که چنین شیوه‌ای لزوماً غیرقانونی نیست اما هیئت ناظر می‌گوید که ایران می‌تواند از این شیوه برای پنهان کردن مقصد نهایی یا مورد استفاده این کالاها استفاده کند. گزارش اضافه می‌کند که انجمن بین‌المللی حمل و نقل کالا (FIATA) نسبت به افزایش صدور بارنامه‌های تقلبی حمل کالا به مقصد یا از مبدأ ایران به اعضای خود هشدار داده است.
“فریبکاری” در پوشش پتروشیمی هیئت ناظر بر تحریم‌های ایران، نمونه دیگری از فریب کارشناسان را تلاش ایران برای بدست آوردن دریچه پمپ‌های مورد استفاده در راکتور آب سنگین اراک می‌داند.
ایران در چند سال گذشته تلاش کرده است که این دریچه‌های پمپ را از آلمان و هند خریداری کند. گزارش تصریح می‌کند هم‌اکنون تحقیقاتی در این باره در آلمان در جریان است. گزارش سالانه شامل سندی مربوط به دریچه‌ها است که نشان می‌دهد ایران از فعالیت‌های صنعت پتروشیمی خود به عنوان پوششی برای تدارک قطعات مورد نیاز پروژه اراک بهره برده است.
کارشناسان سازمان ملل می‌گویند که این سند را از کامپیوتر یک ایرانی که مسئولیت نظارت بر شبکه تهیه کالاهای مورد نیاز را بر عهده داشته، به دست آورده‌اند. دادستانی آلمان این سند را در اختیار هیئت ناظر سازمان ملل متحد قرار داده است.
بر اساس گزارش سال ۲۰۱۳ هیئت ناظر، ایران در طول سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۱ توانست ۱۷۶۷ دریچه پمپ را به نام شرکت صنایع تکنیکی مدرن (MITEC) خریداری کند. این شرکت، از سال ۲۰۱۰، در لیست تحریم‌های سازمان ملل قرار گرفته است. گزارش هیئت ناظر می‌گوید که ایران نیازمند این دریچه پمپ‌ها در صنایع پتروشیمی خود نیز هست، اما استفاده دوگانه این تجهیزات امکان نظارت بر موارد واقعی استفاده آن‌ها را دشوار می‌کند. غرب می‌گوید که اگر نیروگاه اراک به شکل فعلی فعالیت خود را آغاز کند، توان تولید مقادیر قابل توجهی پلوتونیوم را خواهد داشت که قابل استفاده برای ساخت سلاح هسته‌ای است.
در همین حال در گزارش هیئت ناظر آمده است که ایزوتوپ‌های رادیواکتیو محصول این نیروگاه، همچنین قابل استفاده در فعالیت‌های پزشکی هستند. ایالات متحده و متحدان غربی این کشور از ایران خواسته‌اند که نسبت به اعمال تغییراتی در تاسیسات اراک اقدام کند این تغییرات می‌تواند این مرکز را به یک راکتور آب سبک تبدیل کند. ایران تاکنون در این مورد موضعی مشخص اعلام نکرده است. اگر چه ایران اصرار دارد که فعالیت‌های هسته‌ای‌اش برای مقاصد صلح‌آمیز است اما قدرت‌های غربی نگرانند که این برنامه پوششی برای گسترش قابلیت تولید سلاح هسته‌ای توسط این کشور باشد.
