شعبان نصیری [دو] سال پیش زمانی که در سن ۵۹ سالگی روی یک تله انفجاری دست‌ساز در غرب موصل قدم گذاشت، هنوز میان عموم مردم ایران یا حتی کارشناسان مسائل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در آمریکا به ندرت شهرت داشت.
اکنون که سیاست‌گذاران آمریکایی به دنبال راه‌هایی برای محدود کردن نفوذ ایران در عراق هستند، مطالعه دقیق زندگی نصیری برای فهم تاکتیک‌ها و دستورکار تهران ضرورت دارد. شاه‌کارهای او نشان می‌دهند که سپاه پاسداران تا چه اندازه با شبه‌نظامیان تأثیرگذار شیعه در عراق، به ویژه «سازمان بدر»، در هم تنیده است؛ سازمانی که اعضایش بخش بزرگی از وزارت کشور عراق را تشکیل می‌دهند و ۲۱ کرسی را هم در پارلمان در اختیار دارند.
سازمان بدر را عموماً صرفاً یکی از نهادهای «نیابتی» جمهوری اسلامی تلقی می‌کنند [۳] ، اما این سازمان فراتر از این تعریف است؛ سازمان بدر در حقیقت امتداد سپاه پاسداران است. ارتباط تنگاتنگ میان شبه‌نظامیان بدر و سپاه پاسداران نشان می‌دهد که نفوذ تهران تا چه اندازه در عراق عمیق است و از بین بردن این نفوذ تا چه اندازه دشوار خواهد بود.
دوران خدمت نصیری نقطه آغاز دو یگان مهم سپاه پاسداران است که نیروهای هر دوی آن‌ها از اعراب قبیله‌ای هستند: تیپ ۹ بدر که اکنون سازمان بدر نامیده می‌شود، و قرارگاه «نصرت» که یگان اطلاعات و عملیات نظامی است. نصیری مهارت اطلاعاتی و عملیاتی تشکیل یک نیروی شبه‌نظامی عرب را از خود نشان داد و بعدها همین امر به او صلاحیت طراحی اولین برنامه آموزشی نیروی قدس را داد، نیرویی که عمدتاً در جهان عرب عملیات می‌کند. از آن‌جایی که این یگان‌ها به عنوان بنیان نیروی قدس به حساب می‌آیند، شناخت آن‌ها درک عمیق‌تری از سیر تکاملی شاخه عملیاتی خارجی جمهوری اسلامی را در اختیار می‌گذارد.
نصیری در قرارگاه نصرت هم فعالیت می‌کرد که یک قرارگاه اطلاعاتی بسیار محرمانه متشکل از شیعیان عرب عضو یگان سپاه در شهر سوسنگرد در استان خوزستان بود. قرارگاه نصرت آن‌قدر محرمانه بود که حتی از میان مقامات و فرماندهان ارشد هم تعداد بسیار کمی از وجود آن اطلاع داشتند. نصیری آن‌جا در کنار محمد باقری فعالیت می‌کرد که اکنون رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران است.
«ابومهدی المهندس» مأمور ارشد کنونی [حاج قاسم] سلیمانی در عراق می‌گوید نصیری بین سال ۱۹۸۵ و ۱۹۸۶ فرمانده گردان دستغیب در سازمان بدر بوده است. سپاه سال ۱۹۸۵ تصمیم گرفت تا با ادغام نیروهایی از گردان شهید صدر، قرارگاه نصرت و قرارگاه رمضان، یگانی را تشکیل دهد که بعدها تیپ ۹ بدر نامیده شد و زیر نظر قرارگاه رمضان قرار گرفت. کهنه‌سربازان قرارگاه رمضان بعدها در نیروی قدس خدمت کردند. نصیری هنگامی که در قرارگاه رمضان بود، شانه‌به‌شانه عناصر کلیدی مانند «حمید تقوی» از فرماندهان ارشد نیروی قدس که سال ۲۰۱۴ در عراق کشته شد، «ایرج مسجدی» مشاور ارشد سابق نیروی قدس و سفیر کنونی ایران در عراق، و همچنین عراقی‌هایی مثل المهندس و «هادی العامری» فرمانده کنونی سازمان بدر، نماینده پارلمان و وزیر سابق [حمل‌ونقل] عراق خدمت کرد.
سازمان بدر ساخته دست سپاه پاسداران با همان سبک برای پیشبرد آرمان‌های [آیت‌الله] خمینی است و تجربه نصیری طی جنگ آمریکا در عراق نشان می‌دهد که سپاه چگونه یک سرمایه حیاتی را در عراق پرورش داده است.
نام «قدس» تداعی‌کننده آرمان ایدئولوژیک سپاه در جنگ با اسرائیل و «آزادسازی» بیت‌المقدس است. مقامات آمریکایی نیروی قدس را به ترکیبی از سی‌آی‌ای، نیروهای ویژه، و وزارت خارجه تشبیه کرده‌اند. این نیرو تا کنون طیفی از فعالیت‌ها را انجام داده است، از جمله ارائه کمک‌های آموزشی، مادی، مالی و لجستیک به طیف وسیعی از شبه‌نظامیان، و همچنین تشکیل نیروهای شبه‌نظامی عرب، افغان و پاکستانی که [درباره فعالیت‌های خود] به تهران پاسخ می‌دهند.
نصیری در عملیات‌های نیروی قدس در افغانستان، عراق، لبنان، سوریه و بعضی کشورهای آفریقایی مثل سومالی، کنیا و نیجریه شرکت داشت. بعضی از این عملیات‌ها، مانند احداث یک تأسیسات پزشکی در سومالی با همکاری صلیب سرخ، تحت پوشش فعالیت‌های انسان‌دوستانه انجام می‌شدند.
نصیری صلاحیت لازم برای عملیات در عراق طی حمله آمریکایی‌ها به این کشور (۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱) را داشت، اما هیچ مدرک عمومی‌ای وجد ندارد که نشان دهد وی در عراق جنگیده است. هنگام حمله آمریکا به عراق، جمهوری اسلامی بر این بار بود که مقصد بعدی در فهرست آمریکا، ایران است، و بنابراین اقداماتش از طریق نیروی قدس برای دامن زدن به شورش‌ها علیه آمریکا در عراق را دوچندان کرد. سپاه پاسداران سال ۲۰۰۵ دکترین «دفاع موزائیکی» را اجرا کرد که یک استراتژی نامتقارن برای بقاء و پیروزی علیه حمله آمریکاست. یکی از بخش‌های راهبرد تهران در عراق گسترش نفوذ در این کشور و کمک به عراقی‌های وفادار مانند اعضای باسابقه سازمان بدر برای دستیابی به موقعیت[های دولتی] در بغداد بود.
جنگ سوریه و ظهور داعش
جمهوری اسلامی، جنگ سوریه را یک تهدیدی موجودیتی تلقی می‌کند. ایران معتقد است که سقوط متحد بعثی‌اش، و تنها دولت عربی متحد با تهران در منطقه، می‌تواند مسیرهای این کشور برای تدارک حزب‌الله لبنان و اِعمال قدرت در منطقه شام را قطع کند. به همین خاطر نیروی قدس موظف شد تا به شکل محرمانه استراتژی همه‌جانبه‌ای را اتخاذ کند که از سقوط بشار اسد به هر قیمتی جلوگیری، و در صورت سقوط اسد، برای تشکیل یک اقلیت متحد با ایران تحت رهبری علوی‌ها زمینه‌سازی نماید.
پیش‌روی سال ۲۰۱۴ داعش در عراق برای ایران عمیقاً نگران‌کننده بود. نصیری یکی از فرماندهان ایرانی بود که به عراق اعزام شد تا فوراً صفوف نیروهای این کشور را تقویت کند. به گفته برادرش، تجربه همکاری نصیری با عراقی‌ها او را واجد صلاحیت آموزش و سازماندهی «نیروهای بسیج مردمی» [حشدالشعبی] می‌کرد، مجموعه‌ای از نیروهای شبه‌نظامی چندفرقه‌ای و از نظر ایدئولوژیکی متنوع که اکثریت آن‌ها را یگان‌های تحت حمایت سپاه تشکیل می‌دادند که بزرگ‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها سازمان بدر بود. نصیری همچنین به عنوان یکی از فرماندهان میدانی هم در عراق عمل می‌کرد. وی در مراحل ابتدایی جنگ در نبردهای دفاع از سامرا و کربلا علیه داعش و در عملیات بازپس‌گیری تکریت از این گروهک حضور داشت.
نصیری بعد از سال ۲۰۱۴ بیشتر زمان خود را در عراق می‌گذراند. پسرش می‌گوید گاهی اوقات «با هزینه شخصی به عراق سفر می‌کرد»، به خصوص «وقتی می‌دید عملیات متوقف شده یا گیر کرده است.» ممکن است پسر نصیری برای دفاع از وجهه پدرش به عنوان یک نیروی داوطلب جمهوری اسلامی این حرف‌ها را بزند، اما اگر راست بگوید، گفته‌هایش نشان می‌دهند دخالت سنگین در دو جنگ منطقه‌ای [منظور سوریه و یمن است] و تحریم‌های شدید وضع‌شده علیه جمهوری اسلامی به خاطر برنامه هسته‌ایش چه‌قدر خزانه نیروی قدس را تحت فشار گذاشته است.
نصیری ماه می سال ۲۰۱۷ همراه یک کاروان شناسایی در موصل بود که کاروان در تله دست‌ساز داعش افتاد. به گفته المهندس و دیگر روایت‌های رسمی، نصیری چند ساعت بعد درگذشت. قاسم سلیمانی سخنرانی اصلی را در مراسم یادبود نصیری در ماه جولای سال ۲۰۱۷ ایراد کرد.
موضوعی که اغلب نادیده گرفته یا در مورد آن اغراق می‌شود، عقاید موعودباورانه‌ای است که سپاه پاسداران آن‌ها را ترویج می‌کند. به گفته پسر نصیری، این فرمانده سابق سپاه پاسداران عقیده داشت که امام دوازدهم، امام مهدی[عج] (که طبق اعتقادات شیعه دوازده امامی، به انتخاب خودش زمان جنگ آخرالزمان را اعلام می‌کند)، حکومتش را در عراق پایه‌گذاری خواهد کرد. روحانیون و فرماندهان سپاه پاسداران آشکارا دیدگاه‌های مشابهی را ابراز کرده‌اند مبنی بر این که جنگ‌ها در سوریه و عراق زمینه‌ساز ظهور [حضرت] مهدی [عج] هستند . این عقاید، حضور سپاه در جنگ را به عنوان یک وظیفه دینی و با گره زدن آن به یک عقیده در دوران بحران‌های موجودیتی در داخل و خارج، تقدیس می‌کنند. نام بردن از رزمندگان تحت عنوان «مدافعان حرم » در اشاره به حرم‌های مقدس شیعه در سوریه و عراق هم نشان‌دهنده جنبه مذهبی و معنوی این جنگ‌ها برای سپاه پاسداران است.
نتیجه‌گیری
نصیری بخشی از یک شبکه فرماندهی بود که در طول جنگ ایران و عراق ارتباط عمیقی میان اعضایش شکل گرفت و برای تسلط بر موقعیت‌های ارشد در دستگاه نظامی و امنیتی ایران ظهور کرد. قابل‌توجه است که بخش مهمی از فعالیت‌های نظامی نصیری صرف آموزش و رهبری شبه‌نظامیان عرب شد. هم افکار عمومی و هم تبلیغات سپاه پاسداران صدور «مدل حزب‌الله» لبنان به جهان عرب را توضیح می‌دهند؛ اگرچه این دیدگاه صحت دارد، اما نقش سازمان بدر (که یک نهاد «نیابتی» است) در شکل‌دهی به بنیان‌های نیروی قدس و اولین اعزام ماجراجویانه آن را نادیده می‌گیرد. یک فرمانده ایرانی عضو سازمان بدر بود که اولین برنامه آموزشی نیروی قدس را ایجاد و خودش در اولین کلاس این نیرو تدریس کرد. و یک فرمانده ایرانی دیگر به نام «محمدرضا نقدی» با پیش‌زمینه اطلاعاتی در سازمان بدر بود که ماجراجویی نظامی ایران در منطقه بالکان و جنگ بوسنی در دهه ۱۹۹۰ میلادی را رهبری می‌کرد. دخالت کم‌تر شناخته‌شده سپاه پاسداران در همین جنگ بود که اعزام‌های آینده این سازمان را شکل داد.
سازمان بدر پروژه‌ای موفق برای تهران بوده است: تعداد اعضای آن ۲۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود و اعضای عالی‌رتبه این سازمان هم صاحب موقعیت‌های ارشد در دولت عراق هستند. بدر همچنین چند تیپ در حشدالشعبی دارد و سال ۲۰۱۲ از شورای عالی اسلامی عراق جدا شد و حزب سیاسی خودش را تشکیل داد. این سازمان در حال حاضر [سال ۲۰۱۸ که این گزارش نوشته شده است] ۲۱ کرسی در پارلمان عراق دارد و قرار است در انتخابات ماه می آینده [سال ۲۰۱۸] شرکت کند. العامری هم‌اکنون رهبر ائتلافی از گروه‌های تحت حمایت ایران موسوم به «فتح المبین» است که مدت کوتاهی با حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق، ائتلاف تشکیل داد و انتظار می‌رود دولت بعدی عراق را تحت کنترل داشته باشد. خبرگزاری فارس
