آیا آقای هاشمی رفسنجانی از اشتباهات گذشته خود درس عبرت می گیرد؟ این پُرسش را سُخنان او در دیدار با جمعی از پایوران دولت خود و آقای خاتمی پاسُخ می دهد.
آقای رفسنجانی در بخشی از این سُخنان که توسط یکی از شرکت کنندگان به بیرون درز کرده، نقش خود در شریک کردن سپاه پاسداران در “فعالیتهای اقتصادی” و از این طریق، هموار کردن راه آن برای دست اندازی آن به قُدرت سیاسی را توجیه کرده است. او مایل است تحولی که به جریان انداخت را ناچیز جلوه داده و آن را به سطح استفاده از “امکانات رزمی سپاه” کاهش دهد.
این در حالی است که ادغام سپاه پاسداران در ساختار قُدرت و منافع آن پس از پایان جنگ خارجی که یک پایه مُهم مشروعیت “نظام” را تشکیل می داد، یک انتخاب آگاهانه از سوی رهبران حُکومت و از جُمله آقای رفسنجانی بوده است. آنها به این وسیله با یک تیر دو نشان می زدند، نخُست با سازمان دادن این نیرو می توانستند مساله جایگُزینی ابزار سرکوب و تحمیل اقتدار با ابزار جنگ خارجی را حل کنند و سپس، به سووال این نیروی نظامی بیکار شده در باره سهم و آینده خود جواب دهند.
علت انکار این موضوع از سوی آقای رفسنجانی این است که او همچنان به نقش ابزار سرکوب در “حفظ نظام” ایمان دارد و همچون گذشته تلاش دارد جایگاه مرکزی نیروی سرکوب در بقای حُکومت را پنهان کند. تمام شکوه های او از دست پروردگانش بدون مرزبندی شفاف و رد مشروعیتی که آنها برای “نظام” کسب می کنند، بیهوده و باور ناپذیر است.
همین اشتباه را آقای رفسنجانی به صورت روشن تر در مورد آقای خامنه ای مُرتکب شده است. او به جای مرزبندی صریح با “رهبر” در موارد اختلاف، همواره و در هر شرایطی در پی رسیدن به توافُق و جلب نظر وی است. اینکه توافُق با آقای خامنه ای در عمل برای او به چه معنا بوده است را می توان از شرایط کُنونی “نفر دُوُم نظام” و رییس مجلس خبرگان دریافت.
آقای رفسنجانی در دیدار یاد شده نیز بر “امکان ناپذیر بودن اصلاح این وضعیت بدون هماهنگی آقای خامنه ای” تاکید دارد و روی همین خط، نامزدی خود در انتخابات ریاست جمهوری را به “صلاح” نمی داند. آنچه که آقای رفسنجانی نمی گوید این است که مُداخله اش در انتخابات به “صلاح” آقای خامنه ای نیست و اوست که در هراس از روبرو شدن با چالش، فضا را تنگ کرده است. آقای رفسنجانی اما به جای دفاع از منافع و جایگاه خود در هرم قُدرت، خود را با وحشت و نگرانیهای آقای خامنه ای تنظیم می کند و اقدام عملی اش برای پایان دادن به این شرایط از گله گذاری در محافل خُصوصی – که بعد آن را هم تکذیب می کند – فراتر نمی رود.
آقای رفسنجانی محکوم به تکرار اشتباهات خود است، زیرا قادر به تصحیح صورت مساله و چیدن دوباره آن با پُرسشهای صحیح نیست. او هنوز چیزهایی برای از دست دادن دارد.
منصور امان
۳۰ فروردین ۱۳۹۲
