نشریه استراتژیک «چشم ناظر خاورمیانه» یا “میدل ایست ای” در مقاله‌ای عنوان داشته که حمله روسیه به اوکراین برخلاف آن‌چه در ظاهر به نظر می‌رسد پیامدهای زیادی برای خاورمیانه به دنبال خواهد داشت. نویسنده این نشریه از افزایش قیمت انرژی، کاهش تعداد گردشگران، ایجاد اختلال در عرضه گندم و سایر غلات، تحریم‌های اقتصادی و تحولات ژئوپولتیکی به عنوان پیامدهای درگیری روسیه و اوکراین برای خاورمیانه نام برده است.
«میدل‌ایست آی» در این مطلب که به قلم می استاف به رشته تحریر درآمده؛ به تحلیل این موضوع پرداخته- که چگونه حمله روسیه به اوکراین می‌تواند خاورمیانه را در حوزه‌های مختلف تحت تاثیر قرار دهد.
از نظر نویسنده «میدل‌ایست آی» حوزه انرژی حساس‌ترین حوزه تحت تاثیر حمله روسیه به اوکراین خواهد بود. چنان‌چه در همین روزهای آغازین حمله هم شاهد این حساسیت و تاثیرپذیری سریع هستیم- و می‌بینیم که چگونه عربستان سعودی و قطر به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت خام و گاز مایع هم‌زمان با افزایش تنش‌ها و درگیری‌های نظامی با افزایش تقاضا برای منابع انرژی خود روبرو شده‌اند- و چگونه این امر به افزایش محسوس قیمت در بازارهای نفت و گاز انجامیده است.
تاثیر دیگر بحران اوکراین بر خاورمیانه را می‌شود در زمینه تمایل آمریکا و اروپا برای جابه‌جایی و جایگزینی عربستان و قطر با روسیه مشاهده کرد- که تاکنون بخش قابل توجهی از گاز مورد نیاز اروپا را تامین می‌کرد. با این حال این خواسته تاکنون برآورده نشده؛ و در حالی که قطر در مقابل درخواست آمریکا برای افزایش ارسال گاز به اروپا در جهت کاهش آسیب‌های قطع صادرات گاز روسیه گفته که هیچ کشوری نمی‌تواند جایگزین گاز روسیه به اروپا شود؛ عربستان سعودی و اوپک هم تمایلی به عرضه بیشتر نفت از خود نشان نداده‌اند؛ تا اوضاع پیچیده‌تر و ناامید کننده‌تر شده باشد. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان، به خصوص کارن یانگ کارشناس ارشد انستیتو خاورمیانه بر این باورند که «این بی‌میلی‌ها نمایشی است» و «بی‌تردید عربستان سعودی و قطر این فرصت را برای افزایش نقش جهانی خود و تاکید بر این که تا چه حد برای اروپا و آمریکا حیاتی هستند، از دست نخواهند داد».
به عقیده «میدل‌ایست آی» خاورمیانه می‌تواند از تحریم‌های اقتصادی نیز تاثیر گرفته و آسیب ببیند. به خصوص شرکت‌های فعال در بازارهای آمریکا، بریتانیا و اروپا- که باید از تحریم‌هایی که علیه روسیه اعمال شده، پیروی کنند. در این زمینه؛ تحریم احتمالی بانک‌های بزرگ روسیه، مثلاَ اسبربانک روسیه تأثیر قابل‌توجهی می‌تواند به دنبال داشته باشد. این بانک که نیمی از روس‌ها در آن حساب دارند، به تازگی با چند شرکت سرمایه‌گذاری اماراتی و قطری قرارداد همکاری منعقد کرده- و طبیعی است تحریم‌های آمریکا چه تبعاتی برای این شرکت‌های مستقر در حاشیه خلیج فارس می‌تواند داشته باشد.
تبعات تحریم‌های آمریکا البته منحصر به شیخ‌نشین‌های حاشیه خلیج فارس نمی‌شود- و این تحریم‌ها بی‌تردید بر اسرائیل نیز تاثیر خواهند گذاشت. چنان‌چه مقامات این رژیم اشغالگر نیز بر این موضوع تاکید و ابراز نگرانی کرده‌اند که تحریم‌های آمریکا علیه روسیه برای منافع امنیتی اسرائیل، به ویژه در سوریه مضر خواهد بود.
«میدل‌ایست آی» در ادامه نوشته که اگر در نظر آورید که روسیه و اوکراین بخش زیادی از گندم مورد نیاز جهان را تامین می‌کنند، با کارشناسان سیاسی و اقتصادی هم‌عقیده خواهید شد که جنگ اوکراین از این نظر هم بر خاورمیانه تاثیر خواهد گذاشت. به این دلیل ساده که هر نوع اختلالی در عرضه گندم و البته هر محصول استراتژیک دیگر- که بعد از آغاز جنگ چنین اختلالی طبیعی است- باعث افزایش قیمت آن محصول خواهد شد و این امر بر اقتصاد کشورهای خاورمیانه تاثیر منفی خواهد گذاشت. به خصوص برای مصر، که بزرگ‌ترین واردکننده گندم در جهان است. این پرجمعیت‌ترین کشور عربی با ۱۰۲ میلیون جمعیت که در دو سال اخیر تقریبا ۸۵ درصد گندم مورد نیازش را از روسیه و اوکراین وارد کرده؛ به گفته هشام عبدالدهاب، یکی از اعضای بخش غلات اتاق بازرگانی قاهره «به شدت تحت تاثیر جنگ قرار خواهد گرفت». البته مصر تنها کشور عربی نیست که با افزایش قیمت گندم دچار وضعیتی دشوار خواهد شد. «میدا‌ایست آی» گفته که انتظار می‌رود الجزایر، تونس و لیبی نیز تحت تاثیر این معضل قرار گیرند.
در ادامه مطلب به دیگر تبعات و پیامدهای جنگ اوکراین برای خاورمیانه پرداخته شده است. از جمله به این که این جنگ برای تنگه بسفر و دریای سیاه هم پیامد‌هایی خواهد داشت. به خصوص این که ترکیه به عنوان کشوری که بر اساس کنوانسیون ۱۹۳۶ کنترل تنگه بسفر و داردنل را در اختیار دارد، به عنوان یکی از متحدین ناتو، موظف به جلوگیری از ورود و عبور کشتی‌های جنگی روسیه از آن کشور است و این امر در صورت اتخاذ هر تصمیمی پیامدهای خاصی به بار خواهند آورد.
دیگر حوزه تحت تاثیر جنگ بی‌تردید توریسم و گردشگری خواهد بود. در واقع جنگ علاوه بر این که می‌تواند باعث لغو پروازهای مستقیم به مناطق جنگی و در نتیجه کاهش درآمد حاصل از صنعت گردشگری در آن مناطق شود، اما، در خاورمیانه به این دلیل اهمیت بیشتری دارد که می‌بینیم در سال‌های اخیر مناطق اصلی توریستی خاورمیانه از جمله ترکیه و مصر بین توریست‌های روس محبوبیت خاصی به دست آورده بودند و بیراه نیست اگر بگوییم اکثریت قابل توجهی از توریست‌های خاورمیانه روس‌ها بودند که به خصوص در ماه‌های اخیر بعد از دو سال تعطیلی کرونایی گردشگری، یک بار دیگر شروع به حضور در استراحتگاه‌های ساحلی ترکیه و مصر کرده بودند. تا جایی که سال گذشته، درست در روز لغو محدودیت‌های کرونایی سفر در مسکو، ۴۴ هواپیما گردشگران روس را به شهر ساحلی آنتالیا آوردند- که این نشان از محبوبیت این کشور بین روس‌ها دارد.
البته روس‌ها به استراحتگاه‌های دریای سرخ نیز علاقه خاصی دارند و در مصر نیز گردشگران روسیه بیش از هر کشور دیگری حضور می‌یابند. تا جایی که در آخرین سال عادی گردشگری بیش از سه میلیون توریست روسی بیش از ۲.۵ میلیارد دلار درآمد عاید مصر کردند که بیش از یک سوم درآمد سالانه گردشگری مصر بود.
طبیعی است که این شهرها- و البته دوبی که همه ساله میزبان جمعیت قابل توجهی از توریست‌های روسی می‌شود- نگرانی‌های زیادی از بابت تاثیر منفی جنگ اوکراین بر صنعت گردشگری خود احساس کنند.
به عقیده نویسنده «میدل‌ایست آی» تشدید تنش‌های اوکراین ادامه تحصیل جمعیت چند ده هزار نفری دانشجویان خاورمیانه‌ای دانشگاه‌های روسیه و اوکراین را نیز با اختلال مواجه خواهد کرد. شفقنا
