توماس ال فریدمن در نیویورک تایمز نوشت: من فقط یک سوال دارم و آن اینکه چگونه خروج نیروهای ایالات متحده از افغانستان توسط پرزیدنت بایدن در حال تغییر شکل دادن به سیاست خاورمیانه است و آیا شرایط در حال بهتر شدن است؟ شاید هم باید چند ماه صبر کنم و حرفی را که یکی از دیپلماتهای خلیج فارس در مورد اقدامات آشتی جویانهی اعراب و ایران به من گفت که عشق و دوستی در منطقه موج میزند، جدی نگیرم.
به گزارش انتخاب، الان چیزی در خاورمیانه جریان دارد که مهرههای صفحه شطرنج خاورمیانه را دوباره جایگذاری میکند، مهرههایی که سالها در جای خود ثابت مانده بودند. بزرگترین نیرویی که آنها را تغییر داد، تصمیم بایدن برای خروج از افغانستان و گفتن این موضوع خطاب به کشورهای منطقه بود که شما در کشورهایتان تنها هستید. اگر به دنبال ما هستید، ما را در تنگه تایوان پیدا خواهید کرد.
اما عامل دوم که به تغییر شرایط در منطقه منجر شد، مسائل طبیعی اعم از گرما، خشکسالی، مشکلات جمعیتی، کاهش طولانی مدت قیمت نفت و افزایش موارد کووید-۱۹ است.
در واقع، من استدلال میکنم که ما کاملاً در حال گذار از خاورمیانهای که توسط قدرتهای بزرگ شکل میگرفت، به سمت خاورمیانهای که تحت تأثیر مسائل طبیعی است، هستیم. ما تازه در آغاز این تغییر پارادایم از مقاومت به انعطافپذیری هستیم و منطقه با مسائلی همچون گرمای زیاد، جمعیت بیش از حد و کمبود آب روبرو است.
شواهد نشان میدهد که حق با بایدن بود. حضور آمریکا در افغانستان و تضمینهای امنیتی ضمنی در سراسر منطقه، هم تثبیتکننده بود و هم رفتارهای بد زیادی از جمله تحریمها، اشغالها، ماجراجوییهای بیمورد و مداخلات وحشیانه را امکانپذیر میکرد.
با این حال، ایران احتمالاً به این فکر میکند که ایالات متحده، در عین حال که تحریمها را حفظ میکند، عزم خود را برای اقدام نظامی علیه ایران به منظور مهار تلاش تهران برای غنیسازی اورانیوم کافی در راستای تبدیل شدن به یک کشور دارای سلاح هستهای از دست داده است.
مارتین ایندیک، فرستاده دیرینه ایالات متحده در خاورمیانه استدلال میکند که ایالات متحده به طور کامل از منطقه خارج نمیشود، اما در حال عقبنشینی از آن است و همه شرکای عرب سنی واشنگتن، اکنون برای محافظت از خود و ایجاد ثبات در منطقه در دورانی که آمریکا دیگر بر آنجا مسلط نیست، اقدام میکنند.
سازمان ملل متحد اخیراً گزارش داد که افغانستان بر اثر بدترین خشکسالی در بیش از ۳۰ سال گذشته آسیب خواهد دید. کشاورزان با مشکل مواجه میشوند، قیمت مواد غذایی بالا میرود و ۱۸.۸ میلیون افغانستانی یعنی تقریبا نیمی از جمعیت این کشور در معرض ناامنی غذایی قرار میگیرند.
علاوه بر فشارهای ناشی از کووید-۱۹، ایران تابستان گذشته شورشهای آبی را در جنوب غرب کشور خود تجربه کرد و پیشبینی میشود که آب و هوای آن گرمتر و خشکتر شود.
بنابراین، امروز با امور طبیعی روبرو هستیم. در واقع، ممکن است به زودی روزی فرا رسد که ایالات متحده نیاز به بازگشت به دیپلماسی فعال اسرائیلی-فلسطینی داشته باشد. نه بر اساس اصل زمین برای صلح، بلکه بر اساس ایدهی خورشید و آب شیرین برای صلح.
این نوع دیپلماسی اکوسیستمی میتواند راهی پایدار برای ایالات متحده برای مشارکت مجدد در خاورمیانه باشد. واقعیت این است که در خاورمیانهی جدید همه طرفها از نظر اکولوژیکی به یکدیگر وابسته هستند، اما آنها وابستگیهای متقابل ناسالم دارند تا وابستگیهای سالم. آمریکا میتواند به میانجی مورد اعتمادی تبدیل شود که وابستگیهای متقابل سالم ایجاد میکند.