کشور ترکمنستان چهارمین دارنده منابع گازی دنیا است و با توجه به اینکه به دریا دسترسی ندارد امکان صادرات گاز این کشور به صورت LNG وجود ندارد. در نتیجه تنها مسیر این کشور، صادرات گاز از طریق خط لوله به کشورهای همسایه است. شرایط این کشور از لحاظ صادرات گاز به همسایگان نیز زیاد جالب نیست زیرا ازبکستان و قزاقستان که در همسایگی ترکمنستان قرار دارند خود دارای منابع گازی هستند.
روسیه نیز یکی دیگر از همسایگان ترکمنستان است که خود دارنده بیشترین منابع گازی است و از گاز ترکمنستان در برخی ماه‌ها بسته به افزایش تقاضا و کاهش عرضه برای صادرات به اروپا استفاده می‌کند.
نکته جالب توجه اینکه 70 درصد از درآمدهای دولت ترکمنستان از منابع گازی حاصل می‌شود. یعنی از لحاظ درآمد ارزی کاملا به صادرات گاز وابسته است.
در این راستا از سال 1997 ترکمنستان صادرات گاز به ایران را از طریق خط لوله کردکوی-کرپچه آغاز کرد. حجم گاز صادراتی نیز 6 میلیارد متر مکعب در سال تعیین شده بود و قرار بود به مدت 25 سال تا 2021 میلادی واردات گاز این کشور صورت بگیرد.
همچنین در سال‌های آینده ترکمنستان خط لوله دیگری نیز برای صادرات گاز به ایران اضافه کرد و حجم صادراتی گاز به ایران را به سالانه 12 میلیارد متر مکعب رساند. در همین سال‌ها ایران نیز صادرات گاز خود به ترکیه را کلید زد.
در این بین واردات گاز از ترکمنستان و صادرات گاز به ترکیه برای ایران درآمد بالایی به همراه داشت زیرا از طرفی گاز را به قیمتی پایینی از ترکمنستان خریداری کرده و نیاز استان‌های شمالی را تامین میکرد و از طرف دیگر گاز معادل را با قیمت بالا به ترکیه صادرات کرده و بدین ترتیب برای کشور درآمدزایی به همراه داشت.
در زمستان سال 86 با توجه به افزایش قابل توجه قیمت نفت، ترکمنستان تلاش کرد تا با اعمال فشار به ایران درصدی بر قیمت گاز صادراتی به این کشور را افزایش دهد. در این راستا کشور در زمستان 86 با قطعی گاز از طرف ترکمنستان مواجه شد و این موضوع شروع چالش‌های گازی بین ایران و ترکمنستان بود.
در سال 2006 چینی‌ها برای واردات گاز از ترکمنستان وارد مذاکره با این کشور شدند و با اعطای 8 میلیارد دلار به ترکمنستان میادین گازی منطقه آمودریا را توسعه دادند.
سیدعلی نصر کارشناس انرژی می‌گوید: «با توسعه میادین پارس جنوبی و احداث خطوط لوله تا مناطق شمالی کشور، ایران عملا نسبت به گاز ترکمنستان بی‌نیاز شد. اما متاسفانه از سال 95 بیژن زنگنه وزیر نفت نزاع گازی با ترکمنستان را آغاز کرد و طلب مالی ترکمنستان از ایران را مورد پذیرش قرار نداد. در این بین ترکمن‌ها طبق بندی که در قرارداد گازی ما با ترکمنستان وجود داشت صادرات گاز به ایران را قطع کردند».
نصر همچنین خاطرنشان کرد: حالا هم که خبری از شکست ایران در دادگاه در نزاع گازی با ترکمنستان مطرح شده است احتمالا خسارت‌های ناشی از تصمیمات آزمون و خطایی وزارت نفت چندین برابر شود و احتمال جریمه چندین میلیارد دلاری ایران وجود دارد».
شایان ذکر است که در روزهای گذشته برخی اخبار مبنی بر شکست ایران از ترکمنستان در نزاع گازی بین دو کشور منتشر شده است. در این راستا ظاهرا حکم داوری شکایت گازی ترکمنستان علیه ایران صادر شده، اما هنوز این حکم ابلاغ نشده است. اخبار غیر رسمی حکایت از این دارد که براساس این حکم ایران محکوم شده و موظف به پرداخت جریمه است، البته شرکت ملی گاز ایران نسبت به این رای صادر شده اعتراض کرده است.
