از انجا که قرارداد ۲۵ساله چین با رژیم، دارای پیامدهای ناگوار برای ایران و ایرانی است این قرارداد در مطبوعات رژيم هم صدای بعضی را دراورده است.
قاسم محبعلی، کارشناس سیاست خارجی و دیپلمات سابق رژیم در گفتوگو با «شرق» تحت عنوان توازن بین ایران و چین برقرار نیست با تأکید بر اینکه روابط راهبردی و استراتژیک با کشورهایی که تبادلات بالای اقتصادی و تجاری با آن داریم، ضروری است، میگوید: “در رابطه با انعقاد قرارداد 25ساله با چین، نگرانی اساسی آن است که روابط ایران و چین متوازن نیست و ایران به سبب تحریمها، انتخابهای جایگزین ندارد. همین امر سبب میشود تا کفه ترازو به نفع امتیازگیری چین سنگینتر شود.
وی ادامه میدهد: ایران به سبب تحریمها، احتمالا قدرت بازپراخت هر نوع سرمایهگذاری در کشور را بهسختی خواهد داشت. در چنین شرایطی، قطعا کشوری مانند چین، مابازای سرمایهگذاری که در پروژههای ایران خواهد داشت را مطالبه خواهد کرد. این امر میتواند در آینده برای ایران مشکلاتی را ایجاد کند. این کارشناس سیاست خارجی و دیپلمات سابق میافزاید: چنین رابطهای بهنوعی رابطه یکطرفه خواهد بود و امکان امتیازگیری از سوی این کشور را فراهم میکند. به تعبیری دیگر، قدرت بازی و انعطاف از آن چین خواهد بود و نه ایران.”
سابقه نگرانکننده چین برای سرمایهگذاری در بنادر
محبعلی با اشاره به سابقه چین در بنادر کشورهای دیگر، میگوید: سرمایهگذاری چین در بنادر برخی کشورها از جمله سریلانکا و ناتوانی در این کشور برای پرداخت بدهی، موجب شد که یکی از مهمترین بنادر این کشور بهصورت اجاره 99ساله در اختیار چین قرار گیرد. اکنون این نگرانی در مورد پاکستان و حضور چین در بندر گوادر نیز وجود دارد. سرمایهگذاری چندمیلیوندلاری چین در گوادر، احتمالا قابلیت بازگشت از سوی پاکستان را ندارد و همین امر تهدیدی برای این کشور محسوب میشود. حال در شرایطی که ایران در بازپرداخت بدهیهای احتمالی خود بهویژه در شرایط تحریم، دچار چالش جدی است،
طبیعتا چین طبق روالی که در دیگر کشورها در پیش گرفته، مابازای بدهی را تملک داراییها و سرمایههای داخلی در نظر میگیرد. امتیازگیری چین در میادین نفتی و گازی و همینطور بنادر و جزایر جنوبی ایران نیز میتواند یکی از نگرانیها باشد. بنابراین انعقاد قرارداد با چین هرچند مناسب است، اما بسیار احتیاطبرانگیز است.
این دیپلمات سابق رژیم تصریح میکند: در پیشنویسی که بهصورت محدود در مورد این قرارداد منتشر شده، به همکاریهای نظامی، دفاعی و امنیتی نیز اشاره شده است. همین مسئله این نگرانی را ایجاد میکند که در خلیج فارس و دریای عمان که محل رقابت چین و آمریکاست، چین مابازای بدهیهای ایران را ایجاد پایگاه اقتصادی یا نظامی در جزایر جنوبی ایران قرار دهد.
او با بیان اینکه احتمالا این پیشنویس تبدیل به قرارداد نخواهد شد، ابراز امیدواری کرد: این پیشنویس، صرفا پیشنویس طرف ایرانی است که ممکن است مورد توافق چین قرار نگیرد. بنابراین احتمالا تغییراتی در آن ایجاد شود. علاوه بر آنکه مشخص نیست این پیشنویس تبدیل به قرارداد، تفاهمنامه، نقشه راه یا موافقتنامه دوستی شود. هر کدام از این موارد، هم از نظر حقوقی و هم از نظر اثرگذاری، کاملا متفاوت هستند.