مقاله خواندنی از نیویورک تایمز در مورد اینستکس به نوشته ایپنا: ” به احتمال زیاد نام اینستکس (ابزار حمایت از مبادلات تجاری) به گوشتان خورده است. این ابزار مالی برای تسهیل تجارت غیردلاری اروپا با ایران و در واکنش به تحریم‌های آمریکا علیه تهران در ژانویه ۲۰۱۹ توسط آلمان، فرانسه و انگلیس ایجاد شد و حالا پس از گذشت یک سال و براساس اعلام وزارت امور خارجه آلمان نخستین تراکنش با استفاده از این ابزار در آستانه پردازش است.
اروپا سعی داشت که با اینستکس و راه اندازی ان تا حدودی “استقلال استراتژیکی ” خود را از امریکا نشان بدهد. اینستکس نوعی سیستم تهاتری است و هدف آن جلوگیری از تبادل مستقیم پول مابین اروپا و ایران در تجارت با یکدیگر است تا بدین شکل از گیر افتادن در تله دور زدن تحریم‌های آمریکا ممانعت شود.
سه کشور مذکور (آلمان، فرانسه و انگلیس) در ژانویه ۲۰۱۹ سرانجام از ایجاد اینستکس خبر دادند و در نشست وزرای خارجه کشورهای اتحادیه اروپا در بخارست رومانی، انرا اعلام کردند. یک سال بعد، همزمان با آمادگی اینستکس برای انجام نخستین تراکنش خود، لحظه موعود برای اروپا فرا رسیده است تا سرانجام برابر رویکرد آمریکا در قبال ایران، بایستد.
گفته می‌شود نخستین تراکنش «آزمایشی» است. مقامات آلمانی از ذکر مبلغ دقیق خودداری کرده اند اما می‌گویند کمتر از «یک میلیون یورو» است. آنها می‌خواهند تاکید کنند که همه چیز مرتبط با اینستکس کاملا قانونی و مطابق با سیاست تحریمی آمریکا است. نخستین معامله تجاری انجام شده از طریق اینستکس محموله کالاهای پزشکی تولید شده توسط یک شرکت آلمانی است.
اما هنوز نام این شرکت همچون نام بانک‌های دخیل همچون یک راز سر به مهر است زیرا آنها می‌ترسند هدف خشم آمریکا قرار بگیرند. علاوه بر این، برخلاف مفهوم اولیه سیستم تهاتر، در ازای این محموله پزشکی، هیچ محموله‌ای از ایران به اروپا وارد نشده است و از این رو، مبلغ این معامله تنها از سوی اینستکس اعلام می‌شود.
بیایید دقیق تر شویم؛ با توجه به فشار دیپلماتیک آمریکا و تهدیدهای این کشور، اینستکس از ابزاری کلیدی برای تاکید بر سیاست خارجی مستقل اروپا به شرکتی تبدیل شده است که کمک‌های بشردوستانه به ارزش کمتر از یک میلیون یورو را به ایران ارسال می‌کند آن هم به طور نیمه مخفیانه؛ حالا از ژست مغرورانه اروپا چیزی باقی نمانده است..
در حال حاضر، به نظر سیاستگذاران سیاست خارجی آلمان دست به عصا راه می‌روند زیرا گزینه بهتری ندارند و علاوه بر این، این وحشت را داند که در صورت عبور از خط قرمز، هدف اقدامات تلافی جویانه قرار گیرند. آنها به این امید دل بسته اند که برنامه هسته ای ایران تا زمان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا محدود شده بماند؛ با این حال اگر ترامپ در سوم نوامبر بار دیگر انتخاب شود؛ داستان وارد فاز دیگری می شود؛ خطر متحد ماندن با آمریکا به خطر رها کردن آن، ارجحیت دارد.”
